Ağzınızda çıkan, çoğunlukla dudak içleri ve yanak muko­zasında olmasına rağmen dil, dil altı ve damakta da görü­len ortası beyaz etrafı kırmızı yaralara aft diyoruz. Uçuk ise herkes tarafından bilinen dudak kenarı, burun altı gibi ağzın dışında oluşan tanıdık bir hastalıktır.

Stres, asitli tahriş edici gıdalar, vitamin eksikliği, trav­ma (yani yanak, dil, dudak ısırılması), kötü yapılmış pro­tezlerin yaptığı yaralar ve bazı sistemik hastalıklar (örne­ğin Behçet hastalığı) aftın oluşmasında büyük rol oynarlar. Yine de tam olarak nedeni belirlenememiştir. Hastalar fazla telaşlanırlar ama buna gerek yoktur. Aftı nezle ya da gribe benzetebiliriz, sebebi çoğu zaman tam olarak biline­mediği için sebebe yönelik bir tedavi de yapılamaz. Ge­nellikle de bir hafta, 10 gün içinde geçer. Yapacağınız, ba­zı ilaçlarla bu süreci daha az acılı geçirmeye çalışmak ve belki biraz da kısaltabilmektir.

Özellikle başlangıcında ilaç kullanılırsa lezyonlar, ya­ralar büyümeden ve çoğalmadan daha rahat bir dönem geçirebilirsiniz. Sık aft çıkarıyorsanız dolabınızda açılmamış klor heksidin içeren bir ağız gargarası (klorhex, kloro-ben, superheks vs. olabilir) ve anestol pomad bulundurun. Aft çıktığını farkettiğiniz an hemen gargaraya başlayın. Günde 3 defa gargara yapın bir taraftan da ağız temizliği­nize özen gösterin. Dişleri düzenli fırçalayın ama macunu birkaç gün kullanmayın. Çünkü macunun içindeki bazı maddelerin de afta neden olduğu belirlenmiştir. Çok acı çekiyorsanız anestol gibi ağız içini uyuşturan merhemler­den faydalanabilirsiniz. Bu kremlerin uyuşukluk süresi 10 dakika gibi kısa bir süredir. Bu nedenle yemek öncesi bir pamuk, kulak çubuğu (henüz kulağınızı temizlemediğiniz bir tane) ya da parmakla aftlı bölgeye az bir parça sürün. Bir dakika sonra da yemeğinizi yerseniz acı çekmezsiniz. Hiçbirine ulaşamıyorsanız karbonatlı su ile gargara yapın. Yemeklerinizin de sıcak, baharatlı, acı, ekşi, asitli olma­masına dikkat edin.

Ama çok sayıda ve çok sık aft çıkıyorsa sistemik bir hastalık nedeniyle olup olmadığını mutlaka araştırın. Beh­çet gibi bazı hastalıkların belirtilerinden biri de aftlardır. Aft, hastalık nedeniyle ise ve önemsemez sadece geçmesi­ni beklerseniz hastalığınızın ilerlemesi için zemin hazırla­mış olursunuz.

Uçuk içinse önerim Zoviraks gibi asiklovir içeren uçuk kremini yanınızdan ayırmamanızdır. Uçuk çıkaranlar uçuk çıkmadan önceki hafif kaşıntı ve kızarıklık gibi belirtiler­den uçuk çıkacağını anlayacak tecrübeye sahiptirler. İşte bu dönemde daha çıkmadan ya da çıkar çıkmaz krem kul­lanmaya başlar, dört saat arayla ince bir tabaka sürer, gü­neşten de uzak durursanız çok daha hafif ve kısa sürede uçuktan kurtulabilirsiniz. Çok sık ve çok ağır uçuk geçiri­yorsanız mutlaka uzman bir doktora danışın ve onun öne­rileri doğrultusunda hareket edin. Ağır geçirilen durumlar da uçuk virüsü beyninizi bile etkileyecek tehlikeli rahatsız­lıklara neden olabilir. Ayrıca uçuk bulaşıcı bir rahatsızlık­tır, bebeklerde de çok tehlikeli olabilir. Böyle zamanlarda öpüşmeye, temasa, başkalarının havlusunu, rujunu kullan­mamaya dikkat edin.